Türkiye’de Online Kütüphaneler
Herkese merhaba. Bildiğiniz gibi sıkça hem kütüphaneye gittiğimden, hem de online kütüphaneye üye olduğumdan bahsediyorum. Kütüphaneden kitap alıp okumak, benim gibi çok okuyan insanları maddi olarak çok rahatlatıyor. Yoksa her ay kendime birkaç yüz euro verip kitap almam mümkün değil.
Yaşadığınız yerin yakınında kütüphane yoksa, online kütüphaneler imdada yetişiyor. Buradan kolayca kitapları indirip okuyabiliyorsunuz.
Avusturya'dan beni takip eden birçok okurum, blogda okuyarak şehir ve eyalet kütüphanelerine üye oldular. Zaman zaman Türkiye'den de okur mesajları geliyor ancak ben orada yaşamadığım için bu yazıyı erteliyordum. Nihayet araştırmamı tamamladım. Türkiye'de de birçok online kütüphane olması beni çok sevindirdi. Olabildiğince objektif olmaya ve çeşitli ilgi alanlarına hitap eden kütüphanelere yer vermeye çalıştım.Eksiklerim varsa lütfen yorumlarda yazın ki daha çok insan kitaplara ulaşabilsin.
Türkiye'de Hangi Online Kütüphaneler Var?
Web teknolojilerinin yaşantımıza girdiği günden bu yana çok
hızlı bir değişim ve dönüşümün içerisinde yer almaktayız. Teknolojik aletlerin
yaygın olarak kullanılmaya başlamasıyla birlikte her tür işlemin sanal
platformlar üzerinden yapılabilir hale gelmesi bizler açısından bir avantaja
dönüşmüş durumda. Türkiye’de Online
Kütüphaneler son dönemlerde geniş bir kesim tarafından tercih edilirken
bunun sebepleri arasında yaşanan Covid 19 krizinin de etkisi var.
Klasik kütüphanelerden farklı olan online kütüphanelerin
araştırmacıların yanı sıra okumaya merakı olanlar açısından da birçok kolaylığı
beraberinde getirdiği bir gerçek. Dünya genelinde olduğu kadar Türkiye’de de
online kütüphanelerin açılması fiziksel sınırların da sonlanması demek.
Dijital teknolojiler sayesinde fiziki ortamda yapılan çoğu
işlemin sanal platformlara taşınması herkes açısından bir kolaylık olarak
değerlendiriliyor. Dijitalleşme her alanda tercih edilen uygulamalar arasında
yer alırken bu teknolojiler bilgiye ulaşmayı da kolay hale getirmesi ile dikkat
çekiyor.
Araştırmacıların ya da okumayı seven herkesin online
kütüphaneler sayesinde fiziksel ortamlara ihtiyacı olmadan ve zaman kavramının
da dışında kalarak kütüphanelerden bilgiye ulaşması mümkün. Evde, dışarıda
herhangi bir mekânda kullanıcı online kütüphaneye girerek dilediği esere
ulaşmak istediğinde internetin yanı sıra dijital bir cihazının olması yeterli.
Online Kütüphanelerde Neler Var?
Online kütüphaneler çeşitli içeriklere ulaşmak için sanal
ortamlar üzerinden kullanıcılara hizmet veren uygulamalar. Online Kütüphanelerde Neler Var? Okuyucular açısından merak
edilebilecekler arasında yer alırken bu kütüphanelerde fiziksel olanlara benzer
tüm özellikler bulunur.
Bu tür kütüphanelerin bilinen fiziksel kütüphanelerden tek
farkı fiziksel bir ortamda değil de sanal kaynaklar aracılığı ile eserlere
erişim sağlanmasıdır. İnternetin olduğu her ortamda sanal kütüphanelere zaman
ve mekân kavramı olmadan ulaşılabilir. Kullanıcıların teknolojik bir cihaza
sahip olmaları online kütüphanelere diledikleri yerden giriş yapmaları için
yeterlidir.
Araştırma yapmak istedikleri konuya bağlı olarak da metin
tabanlı ya da görsel nitelikteki eserlere ulaşabilirler. Bu noktada önemli olan
ise ulaşılmak istenen kaynakların dijital olarak taranarak sayısal ortamlara
aktarılmış olmasıdır. Bu sayede araştırmacılar diledikleri eserlere ulaşabilir.
Zengin bir kaynağa sahip online kütüphaneler yüksek çözünürlüklü görsel
kaynaklarla da katılımcıların ilgisini çekmeyi başarırlar.
Online kütüphanelerde; roman, süreli yayın, gazete ve
dergiler, el yazması eserler, tablo ve haritalar da dahil olmak üzere
okuyucuların arayacağı birçok eser bulmak mümkündür. Online kütüphanelere
erişim sağlanacağı zaman internet ortamı üzerinden üyelik gerçekleştirmek
gerekirken üyelik sırasında kullanıcıların bilgilerini girmesi istenir. Bazı
online kütüphaneler ise katılımcılardan üyelik şartı aramadan hizmetlerini
sunarlar.
İstanbul Üniversitesi Online Kaynaklar
İstanbul Üniversitesi’nin yaptığı çalışmalar kapsamında bazı
eserlerin dijital ortamlara aktarılarak okuyucularla buluşması sağlanmıştır.
Araştırmacılar ve okumaya merakı olanlar için bu kaynaklara erişim sağlamak
dijital kanallardan mümkün.
Sultan II. Abdülhamit’in Yıldız Fotoğraf Koleksiyonu da bu
sayısal kaynaklar arasında yer alır. Ayrıca farklı dillerde basılmış gazeteler,
Kanuni Sultan Süleyman’a ait eserler de kütüphanenin çalışmaları ile okurların
hizmetine sunulmuş durumdadır. Bu eserlere erişim sağlanmak istendiğinde web
adresleri üzerinden istenilen hizmet alınabilmektedir.
İstanbul Üniversitesi’nin yaptığı çalışmalar bununla da
sınırlı değil. Merkez Kütüphanesi’nde yer alan ve Atatürk’ün okumak için ödünç
aldığı kitaplardan oluşan koleksiyonun da okuyuculara sunulduğu görülmektedir.
İstanbul Üniversitesi’nin yaptığı bu çalışmalar için aşağıdaki web adresleri
ziyaret edilebilir.
http://cihanhukumdari.istaanbul.edu.tr
http://ataturkleokumak.istanbul.edu.tr
http://osmanlimuzigi.istanbul.edu.tr
Halk Kütüphaneleri Online Kitap Arşivi
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın çalışmaları sonucunda halk
kütüphanelerinde yer alan binlerce kitabın sayısal ortamlara taşınmasıyla
okuyucuların bu kitaplara ulaşması da kolaylaşmıştır. Bu arşivde yer alan
kaynaklar ise klasik kitapların yanı sıra güncel eserler. Kütüphanenin
kaynaklarından yararlanmak isteyen kullanıcıların üyelik gerçekleştirmesi
gerekirken daha sonra diledikleri kitaba erişim sağlaması için sistemi
kullanması yeterli. http://koha.ekutuphane.gov.tr
IRCICA Farabi Dijital Kütüphanesi
IRCICA, İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi
olarak bilinen online bir kütüphanedir. Bu kütüphane tüm dillerdeki eserleri
kullanıcılar için sunarken metin içi arama yönteminden yararlanmaya da olanak
sağlamaktadır. Bu çalışmayı OCR teknolojisi kullanarak yapan kütüphane, seçili
kütüphaneler arasında yer alır. OCR teknolojisi aracılığı ile optik karakter
tarama işlemi kolaylıkla yapılabilmektedir. Dünya genelindeki araştırmacılar
kütüphaneden araştırmaları sırasında yararlanmaktadırlar.
Kütüphanede Osmanlıca sayısal sayfalara ve görüntülere
ulaşman mümkün. Bu kütüphanede Osmanlıca eserler için yapılan özel
çalışmalardan biri de sayısal ortamlara dökülmeleri sırasında gerekli olan
yazılım teknolojisinin geliştirilmesi. Optik karakter tanıma teknolojisinin
Osmanlıca eserler açısından çözümleme yapamaması nedeni ile geliştirilen yeni
yazılım aracılığı ile bu eserlerin okunması yapılarak sayısal ortamlara
aktarılmıştır.
Farabi online kütüphanesinin bir diğer özelliği de
okuyucuların diledikleri eserin çevirisine anlık olarak ulaşabilmesi. Aynı zamanda
bu eserlerin sesli olarak ve tercih edilecek dilde okunması da katılımcılara
sunulan hizmetlerden yalnızca biri. Bu kütüphane çok geniş bir katılımcı
kitlesi tarafından takip edilmekte ve sunduğu hizmetlerden yararlanılmaktadır. http://library.ircica.og/
İBB Atatürk Kitaplığı
İBB Atatürk Kitaplığı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi
tarafından okuyuculara kazandırılan çok geniş bir online kütüphane. Bu
kütüphanede yer alan eserlerin zengin bir çeşide sahip olması önemli
özellikleri arasındadır. Bu kütüphanede dijital görseller, e-kitaplar, el
yazması eserler, nadir bulunan matbu eserler ve kartpostallarla birlikte
haritalara ulaşmak mümkün. http://ataturkkitapligi.ibb.gov.tr
Sakıp Sabancı Müzesi Dijital Koleksiyonları ve Arşivi
Türkiye genelinde bir müzeye ait tüm koleksiyonların dijital
ortama aktarılması açısından güzel bir örnek teşkil eden bu çalışma ile Sakıp
Sabancı Üniversitesi, Sakıp Sabancı Müzesi’nin tüm koleksiyon ve arşivlerini
online platformlar üzerinden ziyaretçileri ile buluşturmaktadır.
Bu proje çerçevesinde yapılan çalışmalar arasında kitap
sanatları, hat koleksiyonu ve resim koleksiyonu da var. Ayrıca dijital olarak
katılımcılara sunulan eserler arasında Abidin Dino Arşivinin yanı sıra Emirgan
Arşivi de yer almakta. Bu arşivlerin bir diğer özelliği de yüksek çözünürlüğe
sahip görsellerle desteklenmeleri. http://www.digitalssm.org
İSAM Dijital Kütüphane
İSAM, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi
olarak adlandırılan bir kuruluştur. Dijital bir hizmet bu kuruluş tarafından da
okumaya merakı olanların yanı sıra araştırmacıların hizmetine sunulmaktadır.
Bu online kütüphane Türkiye genelinde en iyiler arasında yer
alırken dijital ortama aktarılmış pek çok eser bulunmaktadır. Kütüphaneden
yararlanabilmek için üye olma zorunluluğu bulunmamaktadır. Eski eserlerin yoğun
olarak bulunduğu bu sanal platformda Osmanlıca yazılmış birçok kaynağa ulaşmak
mümkün.
Osmanlıca makale, risale, kadı sicil dosyaları, salname ve
ulema sicil dosyaları bu online kütüphane üzerinden erişim sağlanabilecek
eserler arasında ilk akla gelenlerden bazıları. Detaylı araştırmalar yapmak
isteyenler için bu online kütüphane de sunduğu kaynaklar açısından cazip
seçenekler arasında. http://ktp.isam.org.tr
Tübitak Online
Kütüphane
Tübitak’ın tüm yayınlarının ve dergilerinin yer aldığı
online kütüphane https://services.tubitak.gov.tr adresine erişim
sağlanarak ziyaret edilebilir. Web adresleri üzerinden bu sanal kütüphanelere
erişim sağlandığında okuyucuların ilgi alanlarına uygun eserlere ulaşması
oldukça kolaydır.
Online uygulamaların varlığı bilgiye ulaşmayı
kolaylaştırırken okuma merakı olanlar açısından da büyük bir avantaj sunar.
Günümüzün gelişen teknolojileri sayesinde her tür yazılı ve görsel esere
ulaşmak teknolojik cihazların yardımı ile mümkün hale gelirken fiziksel
mekanlara olan ihtiyacı da azaltmaktadır.
SALT Araştırma
SALT Araştırma’nın sunduğu online kaynaklar da araştırmaya
merakı olanları cezbedebilecek özelliklere sahiptir. Sosyal yaşam, ekonomik
tarih ve görsel pratikler üzerine yapılmış çalışmalar sayısal platformlarda
incelenmek istendiğinde web adresi ziyaret edilebilir.
Bu araştırmalar arasında yer alan diğer eserler ise Türkiye
Sanat Tarihi’ni içeren ve 1950’den sonra yazılmış eserler, Türkiye’de mimarlık
ve tasarımın gelişmesi (20.yüzyıl), Osmanlı İmparatorluğu’nun son yüzyılı ve
20. Yüzyılın başında toplum ve coğrafyada yaşanan değişimleri kapsayan
yayınlardır. Bu bilgiler yazılı ve görsel kaynaklarla okuyuculara
sunulmaktadır.
http://archives.saltresearch.org
Bu konular da ilginizi çekebilir:
Çapraz Okuma Tekniği Nedir Nasıl Uygulanır?
Kitap Kurtlarına En Ekonomik Şekilde Kitap Okuma Tavsiyeleri
Müthiş güzel bir yayın olmuş Derya. Eline sağlık canım. Verdiğin linklere teker teker giriyorum şimdi. :)
YanıtlaSilFaydam olursa çok sevinirim gerçekten uzun süren bir araştırma oldu biraz da uzak olduğum için sanırım ama neyse bitti:)
SilI think it is wonderful that there are so many online resources available now as well!
YanıtlaSilYes, especially in this pandemic times I prefer online reading.
Silooooo hiç bilmiyordum yaa çok faydalı bilgi saol :)
YanıtlaSilOleeey beğenmene sevindim deep:)
SilBu benim için çok kıymetli bir paylaşım oldu Deryacığım. Pek çok kez uğramam gerekecek. Çok teşekkür ederim 🙏😍💐😊🤚
YanıtlaSilBen yazarken çoğu kişi biliyordur dedim ama sosyal medyadan da aldığım mesajlardan anladım ki bilmeyen çok insan varmış. Sevindim faydalı olduğuma:)
SilOkumak için birçok neden var, yazmak için ise önce sebat lazım. Kızım sen gerçekten bloğuna sadık çok değerli bir blog yazarısın. Seni kutluyorum 😊
YanıtlaSilEce ablacım hem bloglarımı seviyorum hem de yazmak benim için bir terapi. Hani komşular, arkadaşlar birbirlerine yaşadıklarını anlatır ya ben pek sosyal değilim o anlamda o yüzden yaşadıklarımı blogda paylaşıyorum:)
SilSık kullanılanlara ekledim.Çok güzel oldu bu bilgi :)
YanıtlaSilÇok sevindim canım. Beni de bu kadar bol kaynak olması sevindirdi.
SilBen de kütüphaneleri çok seviyorum. Son zamanlarda ziyaret etmek pek mümkün olmuyordu, online kütüphaneleri duymamıştım. Sayenizde öğrenmiş oldum. Bilgilendirici yazınız için teşekkür ederim. Benim için kaynak niteliğinde oldu şuan :)
YanıtlaSilPandemi döneminde biraz uzaklaştım kütüphaneden. Herkesin tuttuğunu düşünüp gitmiyordum. Online okumak benim için çok iyi oldu bu dönemde.
SilKüyüphane çok severim ancak uzun zaman oldu gitmeyeli. Bunlar çok işime yarayacak. Çok teşekkürler canım :)
YanıtlaSilFaydalı olmasına çok sevindim. Online imkanlar olması bize zamandan da kazandırıyor:)
Sil