Marteniçka - Kırmızı Beyaz Mart Bilekliğinin Anlamı




1 Mart'tan itibaren bileğe takılan, beyaz ve kırmızı ipin birbirine dolanıp örgü haline gelmesinden oluşan sade bir bileklik: Marteniçka.


Mart ayının ilk gününde genellikle meşhur marteniçka veya "martaki" bileklere takılır. Bu, Balkan ülkeleri için çok eski bir gelenektir.



Bu geleneğin kökleri Antik Yunanistan'a ve özellikle Eleusis Gizemlerine dayanmaktadır. Eleusis Gizemlerinin mistikleri sağ ellerine ve sol ayaklarına bir ip bağlarlardı.


Bugün ve tüm ay boyunca çocuklar ve yetişkinler bileklerine bükülmüş beyaz ve kırmızı iplikten yapılmış bir bileklik takıyorlar. Halk inanışına göre bu bileklik, çocukların yüzlerini yanmasınlar diye baharın ilk güneşinden korur. Şubat ayının son günü hazırlanır ve Mart ayının ilk günü evden çıkmadan önce takılır.

Hatta ay bittiğinde bu bileziği çıkarıp ilk kırlangıcı gördüklerinde gül fidanlarının üzerine bırakırlar ki kuşlar onu alıp yuvalarını yapsınlar.



Marteniçka takan kişinin, özellikle küçük çocukların, ya genel olarak hastalıklardan ya da güneş yanmasından korunduğuna inanılır.

Sembolik olarak beyaz ve kırmızı renk, bazı kötülükleri önlemek için batıl inançlarda sıklıkla bulunur. Antik Yunan yazarları da bundan bahseder.


"Rüya Yorumları"kitabında Artemidorus, cadıların çeşitli çelenklerini anlatır, Virgil "Vucolics"te onu baştan çıkarmak için bir sevgilinin resmine üç kez bağlanan renkli iplerden bahseder.

Tarihte Petronius, boyuna bağlanan çok renkli iplerden bahseder.. Bizanslılar ise, nazara karşı boyalı iplik kullanımından söz ederler. Eski zamanlarda Eleusis Gizemlerinde, genç mistikler çiğdemleri sağ ellerine ve ayaklarına takarlardı. Marteniçka geleneğinin oldukça eskilere dayandığı anlaşılıyor..

Orta Yunanistan'da bu kırmızı-beyaz bileklik, Mart ayı bittiğinde, çıkarılıp kırlangıçların yuva yaptığı evlerin yakınındaki ağaçların en yüksek dalına asılır. 

Folklorda çocukların kırlangıçlara saygı duyması, sevmesi ve rahatsız etmemesi gerektiği, çünkü kırlangıçların başta sivrisinekler olmak üzere böcekleri yok ettikleri için faydalı oldukları gerekçesi ile evlerin duvarlarına yuvalarını yapan "evcil" kuşlar olarak işlev gördüklerinden bahsedilir. Ancak insana zararlı olan ve kırlangıçların Afrika'dan yaptıkları yolculukta gagalarında sivrisinekleri taşıdımaları da halkı korkuturdu. Büyüklerin bu sineklerin taşıdığı hastalıkları bilmesi ve çocuklarına bulaşmasını istememesi bu bileklikleri takmalarının sebeplerinden biriydi.

İnanışa göre hasta kırlangıç ​​kırmızı görürse ondan kaçınır ve ona yaklaşmaz, aksine sağlıklı kırlangıç ​​ağacın yüksek dalında bulduğu kırmızı-beyaz ipi toplayarak yuvasına taşır. 



Ayrıca, Bulgaristan, Romanya'da da Mart adı verilen küçük bir iğne takılır. Kuzey Makedonya, Arnavutluk ve Moldova'da da bu geleneğin olduğu biliniyor.

Mart bilekliği geleneği Kuzey Makedonya'da Martinka adıyla, Arnavutluk'ta Verore adıyla aynı şekilde uygulanır. Bu ülke sakinleri, güneş onları "yakalamasın" diye kırmızı ve beyaz iplikten yapılmış bilezikler takıyorlar ve ay sonunda veya ilk kırlangıcı gördüklerinde çıkarıyorlar.

Bazıları Mart'ı çiçek açsın diye meyve veren bir ağaca bağlarken, bazıları bir taşın altına koyar ve ertesi gün yanında bir kurt bulursa yılın geri kalanının çok güzel geçeceğine inanır.

Ayrıca Mart ayının ilk günü Bulgarlar yakalarına Martenitsa adı verilen beyaz ve kırmızı ipliklerden yapılmış süsler takarlar. Bulgaristan'ın bazı bölgelerinde halk, Mart ayının kadın kişileştirmesi olan "Marta Nine" nin evlerini yakmasını önlemek için evlerinin önüne kırmızı bir bez parçası koyuyor.

Martenitsa, Bulgar halkının bilincinde, sağlık ve refah dilekleriyle birlikte aile üyeleri arasında bir hediye olarak bile geleneksel olarak sunulan bir tılsım işlevi görür. 1 Mart'ın kırmızı beyaz süsüne Rumence'de Marchisor denir. Kırmızı iplik, güzelin sevgisini ve beyaz, Mart ayında çiçek açan ve birçok Rumen gelenek ve görenekleriyle yakından ilişkili olan kardelen çiçeğinin saflığını sembolize eder.

Bu konular da ilginizi çekebilir:

Hıdırellez Nedir, Nasıl Kutlanır, Kimler Kutlar

Nardugan Bayramı Nedir, Nasıl Kutlanır?

Türkler'de Şamanizm ve Günümüze Kadar Gelen Şaman Gelenekleri

5 Yorumlar

Yorumlara link eklemeyiniz tıklanabilir link olan yorumlar yayınlanmaz. Please don' t add your links at the comments they will not published.

  1. Yıllardır devam eden, çok sevdiğim bir gelenek.. ne güzel anlatmışsın, eline sağlık.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çocukluğumdan kalma bir adet benim de, bugün kızıma da taktım ☺️. Bu ritüalleri seviyorum insana motivasyon veriyor.

      Sil
  2. Çok tatlı bir gelenek bu, seviyorum ben :) Yazı için ellerinize sağlık.

    YanıtlaSil
  3. Bugün hazırlayamadım 1 martta yapsam sorun olmaz umarım. Uzun zamandır yapmadım. Doğa temalı ritüelleri seviyorum. Bende yeni yıl baharla başlıyor. Eski Türkler yani Atalarımız öyle kutlarmış. ❤️🧵
    Rumeli göçmeniyiz eminim büyük ninelerim yapmıştır. Kuzey Makedonya 😇Martinka🙏

    YanıtlaSil
Daha yeni Daha eski