Zeytin Ağacı Yetiştirilmesi, Bakımı ve Tarihteki Anlamı



Zeytin ağacı (Olea europaea)

Güneşli güney ülkelerinin sembolü zeytin ağacı, en popüler saksı bitkilerinden biridir. Zeytin ağacının yetiştirilmesi, özellikleri ve tarihteki anlamını yazdım. 

Zeytin Ağacının Menşei

Bir zeytin ağacı (Olea europaea)  ile güneşli güney sıcaklığını bahçe veya balkonunuzda yaşayabilirsiniz. Akdeniz bitkisi zeytin ağacı ailesine (Oleaceae) aittir ve MÖ 4. binyıldan beri - sadece Akdeniz bölgesinde değil, aynı zamanda Orta Doğu ve Afrika'da da yetiştirilmektedir. Bu onu bilinen en eski faydalı bitkilerden biri yapar. Gümüş-gri yaprakları ile zeytin ağacı, Akdeniz bölgesinin karakteristiğidir ve güçlü bir sembolizm taşır. Zeytin yaprağı eski çağlardan beri barışın simgesi olmuştur. Zeytin dalı çelengi Olimpiyat Oyunlarında bir sembol olmuştur.



Zeytin Ağacı Ne Hızda Büyür?

Akdeniz bitkisi çok yavaş büyür, ancak on yıllar boyunca anavatanı olan Akdeniz'de 20 metre yüksekliğe kadar büyüyebilir. Saksıda ise zeytin ağacı maksimum 1,50 metreye ulaşır. Kendi bahçemizde saksıda yetiştirdiğimiz ağaç yıllardır henüz 1 metreye ulaşmadı. Biz de meyve verecek diye değil, evimizi aldığımızda asma, defne ve zeytini bereket olsun diye ekmişti.

Zeytin ağaçları doğada çok yaşlanır. Bazı örneklerin 1000 yıl veya daha eski olduğu bilinmektedir. Ağaçların pürüzsüz, gümüşi-yeşil kabuğu, yaşla birlikte çatlamış kabuğa dönüşür. Zeytin ağaçları yıllar içinde çok fazla estetik çekicilik kazanır. Ağaçlar ne kadar yaşlıysa, kendilerini o kadar güzel gösterirler.

Zeytin Ağacının Yaprakları

Zeytin ağaçları, üstte koyu yeşil ve altta gümüş-gri olan karakteristik dar yapraklara sahiptir. Parıldayan renk, ağaçtan suyun buharlaşmasını azaltan ve böylece kurumasını önleyen ince tüylerden oluşur. Yapraklar karşılıklı ve kısa sap üzerindedir.



Zeytin Ağacının Çiçekleri

Zeytin ağacının  sarımsı beyaz çiçekleri Mayıs ayında ortaya çıkar ve narin bir koku yayar. İki ila dört santimetre uzunluğunda salkımların üzerinde dururlar, ancak genel olarak göze çarpmazlar. Zeytinler genellikle sadece dört ila altı yaşlarında çiçek açar, ilk meyveler yaklaşık yedinci yıldan itibaren gelişir.

Zeytin Ağacının Meyvesi

Zeytin ağacının meyveleri ovaldir ve olgunlaştıkça rengi yeşilden kahverengiye ve siyaha değişir. Ortasında büyük bir çekirdeği vardır. Zeytinler çiğ yenemez, kaynatılmalı veya salamura edilmelidir. Tozlaşma ortağı olarak ikinci bir fidan avantajlıdır, böylece meyveler çiçeklerden olgunlaşabilir, çünkü çapraz tozlaşma hasat verimini arttırır. Ayrıca, her yıl güvenilir bir şekilde çiçek açan ve meyve veren ev bahçesi için kendi kendine yeten çeşitler de vardır. Ağaçlar, her iki yılda bir sadece iyi bir hasat getirseler de, yaşlandıkça daha verimli hale gelir.

Zeytin Ağacı Nereye Ekilmeli?

Zeytin ağaçları güneşli, ılık ve sıcak yerleri sever ve bu nedenle güneye bakan balkonlar ve teraslar ile soğuk ve ılıman kış bahçeleri için uygundur. Saksıda veya bahçede, gül, zakkum, kurşun otu veya ebegümeci ile birlikte pişmiş toprak bir kapta özellikle güzel görünürr. Yavaş büyüdüğü ve az yer kapladığı için zeytin küçük balkonlara da çok yakışıyor. Kış sıcaklıklarının eksi beş santigrat derecenin altına düşmediği ılıman iklimlerde, bahçeye zeytin ağaçları da dikilebilir.

Benim yaşadığım yerde kış sıcaklığı çok farkedebildiği ve bazen -20 dereceye kadar düşebildiği için biz ısıtma olmayan kilere kaldırıyoruz ve Nisan gibi bahçeye çıkarıyoruz. Çok açık bir yerde değil korumalı bir duvar dibinde tutuyoruz. Bu sayede neredeyse 10 yıldır yaşatmayı başardık.



Zeytin ağacının dikimi ve bakımı

Zeytinler, en iddiasız saksı bitkileri arasındadır. En iyi, yüksek kaliteli saksı toprağında sabit saksılara ekilirler. Kil veya pişmiş toprak kaplar, fazla nemi buharlaştırdıkları için idealdir. Zeytin ağaçları su baskınına karşı çok hassas olduğundan, kuraklığı seven bitkiler sadece idareli olarak sulanmalıdır. Daha iyi su tahliyesi için, ekim sırasında saksının dibine yaklaşık on santimetre yüksekliğinde bir genişletilmiş kil tabakası koymak en iyisidir. Zeytin ağaçları besin açısından fakir toprakları tercih ettiğinden, onlara ayda bir veya iki kez yüksek kaliteli kap bitki gübresi uygulamanız yeterlidir. Yavaş büyüme nedeniyle saksı değişimi pek gerekli değildir. Biz 10 yıldır aynı saksıda tutuyoruz baştan büyükçe bir saksıya ekmiltik. Ayrıca ben yılda bir kez organik gübre veriyorum. Bitkiyi yormamak için daha fazla vermiyorum sonuçta bulunduğu iklim cinsine tamamen ters.



Zeytin ağacı dikimi

Bahçeye zeytin ağacı dikmek ancak kışları çok ılıman geçen bölgelerde mümkündür. Açık havada, zeytin ağacının kesinlikle rüzgardan korunan, kökleri ve tepesi etrafında bol miktarda boşluk bulunan güneşli bir yere ihtiyacı vardır. Zeytin ağaçları dona karşı çok hassas olduğundan, sadece yerel fidanlıklarda yetiştirilen daha yaşlı (ama çok yaşlı değil!genel olarak çok yaşlı ağaçlarda yer değişimi önerilmiyor) dayanıklı çeşitlerin örnekleri dikim için uygundur. Yetiştiği yerden yaşlı ağaçları ithal ederken dikkatli olun! Ilıman iklime alışmış olan bu bitkiler genellikle sıcaklık değişimini tolere etmezler. Dış mekanda ekim yaparken, su birikmesini önlemek için ekim deliğine çakıl veya genişletilmiş kilden yapılmış drenaj da kurulmalıdır. Kök topunun tamamını toprakla örtün ve yeni dikilen zeytin ağacını bir kazık ile destekleyin. İpucu: Yaz aylarında çok büyük olmayan bir zeytin ağacını saksı ile birlikte bahçeye gömmek iyi bir seçenektir. Bu sayede ağaç sonbaharda tekrar yatağından kaldırılabilir ve kışı güvenle geçirebilir. Yine de en ideali korunaklı bir duvar dibidir.

 Akdeniz çalıları doğal olarak çok hafif büyüdüğünden ve geniş yaprak aralığı gösterdiğinden, ağaçlar en iyi şekilde yoğun bir taç ile uzun gövdeler olarak yetiştirilir. Bu nedenle, dalları yılda iki ila üç kez kısaltın. Konteyner bitkisinin kış uykusu öncesi oluşturduğu uzun, ince sürgünler Şubat/Mart aylarında istenilen şekle getirilmelidir. Yoğun bir taç ile bir zeytin ağacı gövdesi nasıl yetiştirilir:

1. yıl: Zeytin ağacının ana sürgününü istenilen yükseklikte kesin ve yan dallarını kısaltın veya çıkarın.

2. yıl: En alttaki sürgünleri doğrudan gövdeden ayırmaya devam edin, dallanmayı desteklemek için üsttekileri düzenli olarak sıkıştırın.

5. yıl: Birkaç yıl sonra yoğun bir taç oluşur. Her zaman bir çift yaprağın hemen üzerindeki sürgünleri kısaltın.

Sık budama, zeytinlerin yoğun bir şekilde büyümesini sağlar ve ağaçlar genellikle radikal bir budamayı iyi tolere eder. Ancak özel kesim önlemleri ile hasat artırılamaz. Hasadı belirleyen iklime uyumluluktur.

Zeytini kış aylarında korumak

Zeytin ağaçları aşırı sıcağa ne kadar toleranslı olursa olsun dona karşı hassastır. Güneşe tapanlar sıfırın altındaki sıcaklıklara aşırı derecede sert tepki verirler ve sert kışlar yaşlı ağaçları bile tamamen yok edebilir. Bu nedenle zeytin ağaçları, sonbaharda, gece sıcaklıklarının beş derece civarında olduğu, aydınlık, beş ila sekiz derecelik serin kışlık alanlara yerleştirilir. Bu koridor olabilir, aynı zamanda iyi yalıtılmış bir sera veya ısıtılmamış bir kış bahçesi olabilir. Zeytin ağaçlarının kışlık alanları da acil bir durumda karanlık olabilir, ancak bitki daha sonra tüm yapraklarını döker, ancak ilkbaharda tekrar filizlenir. Sıcaklıklar on derecenin üzerindeyse, uzun vadede çiçek ve meyve oluşumu zarar görür. Kışın, köklerin kurumaması için zeytinler yeterince sulanır, ancak mümkün olduğunca eşit bir şekilde sulanır. (biz kışın sulamıyoruz bulunduğu ortamın nemi yeterli oluyor) Nisan/Mayıs ayından itibaren saksı bitkileri tekrar dışarı çıkabilir. Ekilen daha eski örneklerin "tüm vücut kış korumasına" ihtiyacı var. İlk dondan önce, hem ağacın tepesini hem de gövdesini birkaç kat yapağıya koyun ve ağaç çukurunu çalı veya yapraklarla kaplayın.

Zeytin ağacını çoğaltmak

Zeytin ağacı çeliklerle çoğaltılır. Bunu yapmak için, genç, odunsu olmayan bir daldan yaklaşık on santimetre uzunluğunda bir parçayı keskin bir bıçakla açılı olarak kesin. Daha sonra alt yaprakları çıkarın, sapı köklendirme tozuna bastırın ve mini zeytini saksı toprağı olan bir tepsiye veya tencereye koyun. Kesimleri hafifçe sulayın ve en az 20 derecelik aydınlık ve ılık bir yere koyun. Önümüzdeki birkaç hafta boyunca nemli tutun.

Zeytin çeşitleri

İnanılmaz derecede uzun kültürel tarihleriyle, şu anda dünya çapında binlerce az ya da çok farklı zeytin türü olduğu biliniyor. Çeşitlerin çoğu İspanya, İtalya, Yunanistan ve Kuzey Afrika'dan gelmektedir. Sadece tek bir zeytin ağacı istiyorsanız, ancak zeytin hasadı yapmayı seviyorsanız, kendine verimli bir çeşit seçmelisiniz. Bunlar örneğin 'Frantoio', 'Pendolino', 'Itrana', 'Leccio' ve 'Cailletier'dir. Zeytin ağacınızı birkaç yıl iklime alıştıktan sonra bahçeye dikme hedefiniz varsa, 'Arbequina', 'Lessini', 'Cornicabra', 'Ascolana' gibi orta derecede dona dayanıklı bir çeşit seçmelisiniz. , 'Picual', 'Leccino', 'Hojiblanca' veya 'Empeltre'. Güney Fransa'dan 'Aglandou' çeşidi, İtalyan 'Frantoio' çeşidi gibi, kendi kendine doğurganlığı dona karşı dayanıklılık ile birleştirir.

Zeytin ağacı hastalıkları ve zararlıları

İlkbaharda genç sürgünler yaprak bitlerini çeker. Yapraklardaki ve yaprak saplarındaki kahverengi yumrular, ölçek böceklerini gösterir. Yaprak axillerindeki ve yaprağın alt tarafındaki yünlü ağlar, et böceğini gösterir. Toprak çok kurursa ağaç yapraklarını döker. Dikkat: Zeytinler gecikmeli tepki verir ve haftalar sonra yapılan bakım hatalarına yine de gücenebilir.



Tarihte ve Halk İnanışlarında Zeytin Ağacının Anlamı

 Hazreti Muhammed zeytin ağacını "kutsanmış ağaç" olarak adlandırdı. Zeytin ağacı İncil'de ve Tevat'ta da yer alıyor. Diğer özelliklerinin yanı sıra, bir barış ve kutsama sembolü olarak kabul ediliyor.

Akdeniz bölgesi, eşsiz kültürel ve tarihi öneme sahip bir bitki olan zeytin ağacına (Olea europaea) ev sahipliği yapmaktadır. Binlerce yıllık ekimlerinin insan gelişimi üzerinde ciddi bir etkisi oldu. Sayısız arkeolojik buluntu ve yazılı tanıklık, bu olağanüstü mahsulün "insanlığın beşiği" olarak övülen Akdeniz çevresindeki halkların hayatındaki tarihi öneminin altını çiziyor. Eski Mısırlıların hayalinde, insanları zeytinle tanıştıran Osiris'in karısı olan tanrıça İsis'ti.

 Ancak Yunan mitolojisine göre zeytin ağacını ölümlülere getirenin Tanrıça Athena olduğu söylenir. Zeytin ağacı birçok kültürde zengin sembolik anlamı olan ve Yunanistan'da Athena için kutsal olan eski bir kültür bitkisidir. Bir zeytin ağacının altında gün ışığını görmek, su perisi Leto'nun ikizleri Artemis ve Apollon örneğinde olduğu gibi, ilahi inişin bir işareti olarak kabul edildi. Roma şehrinin efsanevi kurucuları olan Romulus ve Remus'un bir zeytin ağacının altında doğdukları söylenir. Eski Ahit'te zeytin ağacına çok sayıda atıf vardır, örneğin Musa'nın 1. kitabı olan Yaratılış'ta: Burada, ata olarak kabul ettiği gemide Nuh'a taze kırık bir zeytin yaprağı getiren bir güvercin anlatılır. Bu belirtilen tufanın gerilemesine bir işarettir. Başka yerlerde, peygamberler Yoel ve Micha itaatsiz İsraillileri ilahi cezayla tehdit ediyor: Zeytinyağları kötü olacak ve zeytin ağaçları zararlılarla dolup taşacak. 

En iyi sporcuların yarışmak için bir araya geldiği Olympia'da kazananlar zeytin dalı çelengi ile onurlandırıldı.

Zeytin ağacı şimdi olduğu gibi o zaman da Akdeniz bölgesinde yaygındı ve buna bağlı olarak yağ presleme teknolojisi de ilerlemişti. Romalılar, her biri merkezinde bir kaide bulunan bir oluktan oluşan taş yağ preslerine sahipti. Bu, sağda ve solda kavisli bir taşlama taşının yapıştırıldığı ahşap bir kirişe bir dübel ile bağlıydı. Kavisli dış yüzeyler ve pürüzsüz iç yüzeyler ile öğütme taşları, oluğun boşluğuna tam olarak oturuyordu. Çubuk yardımı ile her iki öğütme taşı da musluğun merkez ekseni etrafında döndürülerek oluktaki meyvenin ezilmesi sağlanıyordu. 


Bir sembol olarak kabul edildi ...

Zeytin ağacının ve zeytinyağı ile meyvesinin farklı kültürlerde semboliği:


  • manevi güç ve bilgi (çünkü kandillerin yağını sağladı, yani ışığa yakındı),
  • saflaştırma (yağın temizleme gücünden dolayı),
  • doğurganlık ve canlılık (çok dayanıklıdır ve yüzlerce yıl yaşayabilir),
  • zaferin yanı sıra barış ve uzlaşma (petrolünün yatıştırıcı etkisinden dolayı).

Hristiyanlıkta zeytin ağacı

Zeytin ağacı İncil'deki en önemli ve sembolik bitkilerden biridir. Zeytin ağacı dalı insanlık tarihinin başlangıcından beri barışı simgeliyor, yeni bir yaşam ve umut anlamına geliyor.


Nuh'un gemiden geri gönderdiği zeytin dalı ile ilgili olarak, zeytin ağacı ve dalları, öncelikle Tanrı ile uzlaşma ve barışın bir işareti olarak kabul edilir (Yaratılış 8:11).


İsa'nın zeytin ağaçlarının dağına olan bu yerel aşinalığının yanı sıra, adının da yağ ile harika bir ilişkisi var. Çünkü "Hristos", Allah'ın yağ ile meshettiğidir (Yunanca chriein = mesh etmek).Zeytin ağacı gibi yaşlanan bitki sayısı çok azdır.


Getsemani Bahçesi'ndeki zeytin ağaçlarının İsa'nın zamanından beri var olduğu söylenir. Yahudiler, "Zeytin ağacı diken çocukları ve torunları için diker" derler. Bir sonraki kuşakları düşünenlerin dikmesi gereken ağaçlardandır.

Romalılar döneminde, bahçıvanlığın Mesih'in zamanında zaten çok gelişmiş olduğunu ve ağaçların aşılanmasının o zamanlar yaygın bir uygulama olduğunu açıkça ortaya koyuyor.

Kuran'da Zeytin'den bahsedilen ayetler

Kaynak:https://www.peynircibaba.com/kurani-kerimde-zeytin

''O (Allah) ki, Gök'ten su indirdi. Onunla, her şeyin bitkisini bitirdik ve ondan bir yeşillik çıkardık. Biz ondan kümelenmiş taneler; hurma ağacının tomurcuğundan sarkmış salkımlar, birbirine benzeyen-benzemeyen üzümler, zeytinler ve nardan bahçeler çıkarıyoruz. O olgunlaşıp ürünlerini verdiği zaman, ona bakın! Muhakkak bunda, iman eden bir kavim için ayetler (deliller) vardır.

[EN'AM(6)/99]

O (Allah) ki yükseltilmiş (asmalı) ve yükseltilmemiş (asmasız) bahçeler; hurmalar, ürünü (yemişi) farklı ekinler, zeytinler ve benzeyen-benzemeyen narlar inşa etti. O ürününü verdiği zaman, ürününden yiyin ve hasat günü hakkını verin. İsraf etmeyin, O, israf edenleri sevmez.

[EN'AM(6)/141]

Onunla (suyla), sizin için ekinler, zeytinler, hurmalıklar, üzümler ve ürünlerin her türlüsünden bitirir. Muhakkak bunda, tefekkür eden bir kavim için, ayetler vardır.

[NAHL(16)/11]

Sema'dan ölçüyle su indirdik. Onu, yeryüzünde iskân ettik. Muhakkak biz, onu(suyu) gidermeye de kadiriz. Onunla, sizin için üzümden, hurmadan bahçeler inşa ettik. Orada, birçok ürünler vardır ve ondan yersiniz. Tur-i Sina'dan çıkan bir ağaç vardır. O (ağaç), yiyecek olanlar için, katık (zeytinyağı) verir. [

MÜ'MİNUN(23)/18-20]

Allah, 'Göklerin-Arz'ın (Evrenin) 'Nur’udur. 'Allah'ın Nur’unun misali, 'Oyuk' içinde bulunan bir 'Lamba' gibidir. Lamba, bir sırça içerisindedir ve sırça, sanki 'incimsi bir yıldızdır (nötron yıldızı gibi). O (Lamba) ki ne doğuda ne de batıda bulunmayan, mübarek bir zeytin ağacından yakılır. Neredeyse, ateş dokunmasa da onun yağı, 'ışık' verir. (Bu), Nur üzeri Nur'dur. Allah, kimi dilerse, onu Kendi Nur’una doğrultur. Allah, insanlar için misaller verir. Allah, her şeyin Âlim’idir.

[NUR(24)/35]

Muhakkak biz, (suyu) bir boşaltmayla boşattık. Sonra arzı parçalayıp-yumuşattık. Orada bitirdik habbeler, üzümler, meyve veren ağaçlar, zeytinler ve hurmalar.

[ABESE(80)/25-29]

And olsun incire ve zeytine! Ve Sina Dağı'na ve şu Emin Belde‘ye.

[TİN(95)/1-3]'' 

Ne yazık ki bu önemli ve değerli bitkinin toplumda hala yeterince anlaşılmadığını düşündüğümden bahçe ve bitkiler başlığım altında bu konuda yazmak istedim. Bu bilgileri nesilden nesile aktarmalı ve doğanın önemini, her kuşağın bir sonrakine karşı sorumlu olduğunu öğretmeliyiz.

Bu konular da ilginizi çekebilir:

Zeytinyağı Tüketmemiz İçin 10 Önemli Sebep

Zeytinyağlı Sebze Yemeği Tarifleri

Sonsuz Aşkın Sembolü Ökseotu Hakkında Bilinmesi Gereken 7 Bilgi

Woodland Bahçesi Oluşturmak İçin Bilgiler ve İpuçları

14 Yorumlar

Yorumlara link eklemeyiniz tıklanabilir link olan yorumlar yayınlanmaz. Please don' t add your links at the comments they will not published.

  1. ege ye gidince zeytin ağacı görmek bir de üzüm bağlarını, ne büyük mutluluk :)

    YanıtlaSil
  2. Yaa ne güzel yapmışsın yazmakla, emeğine sağlık:)
    Nasıl kıymetli zeytin ağacı ve nasıl da hoyratca yok ediliyor :(

    YanıtlaSil
  3. Oh my goodness. This is so interesting! Thank you for sharing <3

    YanıtlaSil
  4. Zeytin ağacı hakkında çok geniş bilgi vermişsiniz Derya hanım

    YanıtlaSil
  5. Sadly, the world ids changing and always for the better. The are certain values although that we must protect!

    YanıtlaSil
  6. Ellerinize sağlık, müthiş bir yazı olmuş. Zeytini sevmem ancak deep'in de dediği gibi Ege'ye gidince o ağaçları görmek insana ayrı bir mutluluk veriyor. Zeytin ağacının barış dışında simgelediklerini de öğrenmiş oldum :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkürler beğenmenize sevindim ☺️

      Sil
  7. Bu kadar değerli ve yararlı ağaçlara kıymak...Sürekli sürekli yeşili katletmek. Yorulduk be artık bu doğa düşmanı çalışmalardan buralarda. Bizim tarla var paylaşıyorum ya o kadar zor büyüyor ki zeytin ağacı.

    YanıtlaSil
Daha yeni Daha eski